– Naszym zdaniem takie ograniczenie co do narzucenia formy zatrudnienia jest niedopuszczalne, nierówno traktujące pracowników i pracodawców, działające na szkodę rynku pracy i gospodarki – wskazuje w rozmowie z Gazetą Prawną prof. Grażyna Spytek-Bandurska z Federacji Przedsiębiorców Polskich.
Projekt ustawy o powierzaniu pracy cudzoziemcom
Rząd zajmie się projektem ustawy o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Nowe przepisy mają odpowiadać na realizację kamienia milowego nr A51G dla reformy A4.1, czyli Efektywne instytucje na rzecz rynku pracy.
Chodzi o to, aby ustawa o zatrudnianiu obywateli państw trzecich zmniejszała bariery administracyjne przy zatrudnianiu cudzoziemców. W opisie przewidziano zwiększenie roli publicznych służb zatrudnienia w procesie wydawania zezwoleń oraz cyfryzację procedur związane z uzyskaniem zezwolenia na pracę.
Zezwolenia na pracę cudzoziemców
“W 2023 r. złożono ponad 387 tys. wniosków o udzielenie zezwolenia na pracę cudzoziemca. W tym samym czasie wojewodowie wydali 320 tys. zezwoleń na pracę (o 12% mniej niż w 2022 r.). Biorąc pod uwagę inne rozstrzygnięcia kończące postępowanie, wojewodowie wydali 7 tys. decyzji o odmowie wydania zezwolenia na pracę oraz 11 tys. decyzji o umorzeniu postępowania. W 2023 r. wydano również rekordową liczbę 91 tys. decyzji o uchyleniu zezwolenia na pracę – niemal 12 tys. więcej niż w 2022 r. Decyzje mogły dotyczyć wniosków złożonych w latach ubiegłych. Średni czas postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pracę cudzoziemca został znacznie skrócony w porówna-niu do 2022 (57 dni) i wyniósł 42 dni. Jednocześnie zmniejszenie liczby składanych wniosków oraz skrócony czas po-stępowania przełożył się również na zmniejszenie liczby spraw nierozstrzygniętych. Rok 2023 zakończył się z 59 tys. spraw w toku. Najliczniej zezwolenia na pracę wydawano w urzędach w województwach: mazowieckim – 26%, łódzkim – 11%, małopolskim – 10% i śląskim – 10%”
Źródło: Ocena Skutków Regulacji Projektu Ustawy o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.
Przepis, który budzi najwięcej kontrowersji dotyczy wprowadzenia zasady, że zezwolenia na pracę na rzecz polskiego podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi mogą być wydawane tylko w razie zatrudnienia cudzoziemca na podstawie stosunku pracy. Skąd ta zmiana?
W Ocenie Skutków Regulacji czytamy, że to umowa o pracę zapewnia pracownikom większą ochronę trwałości stosunku pracy i szerzy zakres uprawnień socjalnych związanych z pracą niż osobie zatrudnionej na podstawie umów cywilnoprawnych. Dodano, że to cudzoziemcy są grupą szczególnie narażoną na wyzysk, co uzasadnia objecie ich ochroną w najszerszym zakresie.
Taka argumentacja nie przekonuje przedstawicieli pracodawców.
Przedsiębiorcy miażdżą rządowy projekt
Zdaniem prof. Grażyny Spytek-Bandurskiej z FPP skutkiem takich zmian będzie zmniejszenie dostępu cudzoziemców do runku pracy, wzrost kosztów ich zatrudnienia i redukcja dostępności do wielu usług.
Z kolei Nadia Winiarska, ekspertka ds. zatrudnienia z Departamentu Pracy Konfederacji Lewiatan zauważa, że owszem, należy ograniczać nadużycia w podmiotach, które z nielegalnego ich zatrudnienia uczyniły podstawę swojego działania. Jednak to nie kwestia stosowania umów cywilnoprawnych,a zwiększenie środków zdolności działania instytucji kontrolnych powinno być celem pracodawców.
– Brak możliwości legalizacji pracy cudzoziemców, którzy nie będą zatrudnieni w ramach stosunku pracy, stanowi daleko idące ograniczenie swobody zawierania umów i może przynieść odwrotne skutki od zamierzonych – m.in. poszerzenie szarej strefy oraz zmniejszenie atrakcyjności Polski jako kierunku emigracji zarobkowej– wskazuje Nadia Winiarska w rozmowie z Gazetą Prawną.
| Indie | 41 640 | 45 998 | 4 358 | 10% |
| Nepal | 20 045 | 35 287 | 15 242 | 76% |
| Filipiny | 22 557 | 29 154 | 6 597 | 29% |
| Uzbekistan | 33 373 | 27 959 | -5 414 | -16% |
| Bangladesz | 13 539 | 27 896 | 14 357 | 106% |
| Turcja | 25 004 | 25 934 | 930 | 4% |
| Kolumbia | 4 129 | 11 945 | 7 816 | 189% |
| Kazachstan | 8 883 | 10 298 | 1 415 | 16% |
| Wietnam | 5 908 | 9 854 | 3 946 | 67% |
| Indonezja | 10 011 | 9 405 | -606 | -6% |
| Turkmenistan | 11 919 | 8 779 | -3 140 | -26% |
| Azerbejdżan | 7 769 | 8 206 | 437 | 6% |
| Pakistan | 4 645 | 7 393 | 2 748 | 59% |
| Ukraina | 85 074 | 7 298 | -77 776 | -91% |
| Kirgistan | 8 051 | 6 487 | -1 564 | -19% |
| Białoruś | 18 418 | 6 383 | -12 035 | -65% |
| Zimbabwe | 815 | 5 017 | 4 202 | 516% |
| Tadżykistan | 5 380 | 3 395 | -1 985 | -37% |
| Sri Lanka | 1 627 | 3 174 | 1 547 | 95% |
| Chiny | 2 233 | 2 618 | 385 | 17% |
| pozostałe | 34 470 | 28 150 | -6 320 | -18% |
| Razem | 365 490 | 320 630 | -44 860 | -12% |
| Źródło: OSR do projektu Ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej | ||||
Godzenie w swobodę działalności gospodarczej
Joanna Torbé-Jacko, partnerka w Kancelarii Joanna Torbé-Jacko i Partnerzy, ekspertka BCC ds. prawa pracy i prawa imigracyjnego punktuje, że ustawa godzi w swobodę działalności gospodarczej.
– Zmiana w znaczący sposób wpływa na cały rynek pracy oraz godzi w zasady swobody gospodarczej i swobody zawierania umów. Należy zauważyć, że takie rozwiązanie niejako wymusza na pracodawcy obowiązek zatrudniania pracownika w oparciu o umowę o pracę w sytuacji, gdy obowiązki powierzone cudzoziemcowi nie wypełniają znamion stosunku pracy. Aktualnie przedsiębiorcy mają możliwość skorzystania z różnych form zatrudnienia cudzoziemców, biorąc pod uwagę zakres powierzanych im obowiązków i sposób ich realizacji, a także zgodną wolę stron. W polskim systemie prawnym istnieją również przepisy przeciwdziałające dowolnemu stosowaniu form zatrudnienia – podkreśla ekspertka BCC.
I zauważa, że wybór formy zatrudnienia nie jest dla pracodawcy kwestią dowolną, a obostrzoną przepisami obowiązującego prawa.
–Umowy cywilnoprawne mają swoje przeznaczenie gospodarcze. Tym samym, aby zwiększyć ochronę cudzoziemców w zatrudnieniu, Projekt przedmiotowej ustawy powinien przewidywać wzmocnienie mechanizmów kontrolnych w zakresie przeciwdziałania nadużyciom na rynku pracy, a nie wykluczać z góry możliwość zawierania umów cywilnoprawnych –zaznacza Joanna Torbé-Jacko w stanowisku przesłanym Gazecie Prawnej.
“Fatalna legislacja”
W Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie przypadków, w których zezwolenia na pracę może być wydane, jeśli podstawą wykonywania pracy jest inny rodzaj umowy niż umowa o pracę, mając na uwadze charakter wykonywanej pracy, wskazano listę zawodów, które są zwolnione z obowiązku zawartego w ustawie o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terytorium RP.
Wojewoda może wydać zezwolenie na pracę bez uwzględnienia wspomnianego warunku, w przypadku cudzoziemca będącego: sportowcem, trenerem lub artystą.
– Projekt rozporządzenia, który przewiduje, że umowy o pracę nie będą obligatoryjne dla sportowców, trenerów i artystów jest kolejnym przykładem fatalnej legislacji, jest to propozycja nieprzemyślana i nieuwzgledniająca tych, którzy w tym katalogu powinni się znaleźć ponieważ praca na wielu stanowiskach nie spełnia warunków właściwych dla stosunku pracy – komentuje to rozporządzenie Joanna Torbé-Jacko.
Z kolei Nadia Winiarska z Konfederacji Lewiatan wskazuje w rozmowie z nami, że lista wyjątków nie uwzględnia zawodów o strategicznym znaczeniu dla polskiej gospodarki, w przypadku których zawarcie umów cywilnoprawnych może być uzasadnione ze względu na charakter powierzonych zadań i usług.
– Jeśli propozycja dotycząca nakazu zawierania umów o pracę ma zostać utrzymana w projekcie ustawy, liczymy na rozszerzenie katalogu wyłączeń poprzedzone szerokimi konsultacjami z partnerami społecznymi – podkreśla ekspertka.
